Bình thường, nước ối nằm hoàn toàn trong buồng ối, không đi vào tuần hoàn của mẹ. Khi hàng rào ngăn giữa khoang ối và tuần hoàn của mẹ bị phá vỡ, sẽ dẫn đến hiện tượng tắc mạch ối. Đến nay, người ta vẫn không hiểu tại sao hiện tượng nước ối tràn vào tuần hoàn chỉ xảy ra ở một số ít người.

Hơn nữa, tình trạng này rất ít khi xảy ra là do các mảnh của thai sẽ đi theo nước ối vào tuần hoàn người mẹ, mặc dù trong quá trình chuyển dạ, trong đẻ, hay mổ lấy thai hay khi hay thực hiện các thăm dò gây chấn thương có thể làm cho nước ối đi vào tuần hoàn người mẹ nhưng không hề gây ra triệu chứng.

Do vậy, tắc mạch ối có một tỷ lệ rất nhỏ trong số những phụ nữ này làm cho người ta bắt đầu nghĩ tới vai trò của số lượng mảnh mô thai, loại mảnh mô thai nào, có chứa kèm theo phân su hay không, hoặc một số yếu tố nào đó của mẹ. Nước ối và tế bào thai với một lượng vừa đủ, khi qua tĩnh mạch đi tới tim và phổi của người mẹ sẽ gây ra tắc mạch hay co thắt mạch phổi nghiêm trọng.

2. Thời điểm gây tắc mạch ối

Tắc mạch nước ối thường xảy ra trong quá trình chuyển dạ, nhưng đôi khi cũng có thể xảy ra khi học hút nước ối, mổ lấy thai, chấn thương bụng, sảy thai, thậm chí có thể gặp hiện tượng tắc mạch ối sau khi đẻ, hay sau mổ lấy thai.

Một số lý do hay gặp như: vỡ tử cung, rau cài răng lược, sót rau. Thời điểm xảy ra tắc mạch ối cũng tùy trường hợp, rất khác nhau, 12% trường hợp xảy ra tắc mạch ối khi màng ối vẫn còn nguyên, 70% trường hợp xảy ra sau đẻ qua đường âm đạo, 19% trường hợp xảy ra trong khi mổ lấy thai kể cả đã có chuyển dạ hay chưa có chuyển dạ.

3. Các giai đoạn tắc mạch ối

Nước ối đi vào tuần hoàn của người mẹ qua 3 hoàn cảnh, là khi vỡ tĩnh mạch tử cung hay thậm chí tĩnh mạch cổ tử cung, vỡ ối và khi áp lực buồng tử cung cao hơn áp lực tĩnh mạch. Việc chọc rút nước ối cũng có thể gây tắc mạch nước ối.

Nước ối và tế bào thai khi đi vào tuần hoàn người mẹ sẽ diễn tiến qua 2 giai đoạn:

• Giai đoạn 1: Xảy ra hiện tượng co thắt động mạch phổi gây tăng áp lực phổi, do đó tăng áp lực thất phải gây thiếu ôxy. Quá trình ngừng tuần hoàn và hô hấp diễn ra rất nhanh, từ đó làm cho các buồng thất không giãn ra được và làm thiếu ôxy ở tim, phổi. Tình trạng thiếu ôxy sẽ gây tổn thương cơ tim và mao mạch phổi, do đó làm suy thất trái và suy hô hấp cấp. Người bệnh sẽ nhanh chóng đi vào giai đoạn hôn mê.

• Giai đoạn 2: Nếu người bệnh có thể sống sót qua giai đoạn 1 thì sẽ đi tới giai đoạn 2. Giai đoạn 2 có dấu hiệu đặc trưng là mẹ bầu bị chảy máu dữ dội khắp nơi do đờ tử cung và đông máu nội mạch rải rác.

4. Dấu hiệu lâm sàng tắc mạch ối

Người bệnh sẽ xuất hiện đột ngột các dấu hiệu theo trình tự thời gian. Đầu tiên là bị suy hô hấp, tím tái xảy ra đột ngột trong một vài phút và tiếp đến là bị tụt huyết áp, choáng, phù phổi, biểu hiện rối loạn thần kinh như: mất ý thức, lú lẫn và co giật. Khoảng trên 80% người bệnh có biểu hiện tim ngừng đập, ngừng thở trong vài phút đầu tiên. Khoảng 50% số trường hợp tử vong ngay trong giờ đầu tiên xuất hiện triệu chứng tắc mạch nước ối.

Khoảng 40% số trường hợp sống được qua được giai đoạn này. Khi qua giai đoạn 1, đến giai đoạn 2 người bệnh sẽ có biểu hiện chảy máu dữ dội ở nhiều nơi do đờ tử cung và do đông máu rải rác trong lòng mạch. Người bệnh sẽ bị chảy máu từ tử cung không thể cầm được, ngoài ra số trường hợp có biểu hiện bị phù phổi ở giai đoạn này cũng khá cao.